Амьд бай

... Эх чоно айлын хотноос жижигхээн хурга олж ирээд, бэлтрэгнүүд дээ ан хийх сургууль хийлгэдэг... Анчдын ярианаас

А. Туболевын "Харийн тэнгэр" (Чужое небо) туужаас сэдэвлэн бүтээсэн уг кино нь дэлхий 2-р дайнд Оросын олзлогдсон нисэгчид Германы Нисэхийн сургуулийн төгсөгч шинэков нисэгчдийн амьд бай болж буй тухай өгүүлдэг.

...Мы рождены, чтоб сказку зделать былью
Преодолеть пространство и простор
Нам разум дал стальные в руки крылья,
А вместо сердца - пламенный мотор.

Всё выше, выше, и выше,
Стремим мы полёт наших птиц
И в каждом пропеллере дышит
Спокойствие наших границ...
Оросын Авиамарш дууны үгнээс

Энэ дуу нь ЗХУ-ын нисэгчдийн уриа дуу боловч олзлогдсон нисэгчдийн хувьд үхлийн дуу болж хувирна. Учир нь олзлогдсон Иванууд немецийн шинэковуудаас "шалгалт авахаар" нисэхэд нь нисэхийн удирдлагын төвөөс цагаан хоолойгоор энэхүү маршийг тавьж "хүндэтгэдэг".

Амьд бай нарыг Герман офирцер их л аяатайхнаар "немецийн төгсөгчдөөс шалгалт авагчид" гэж нэрлэдэг. Армийн командлалаас ч тэднийг ихэд үнэлэх бөгөөд амьд байгаар шалгалт өгөөгүй шинэковууд анхныхаа тулаанд л унаж байсан бол амьд байгаар дасгал хийгсэд нь 3 дахь тулаандаа унадаг гэсэн үзүүлэлттэй. Сургуулийн захирал Герман хурандаа нь Оросод хэсэг амьдарч байсан тэрээр Оросуудыг сайн мэддэг хүн бөгөөд дэслэгч Тесленког жинхэнэ эр цэрэг хүн болоод сайн нисэгчийнх нь хувьд ихэд үнэлдэг нэгэн.

Нийт 20 гаран байсан олзлогдогсодоос эцэстээ 3-хан амьд бай л үлдэх бөгөөд энэхүү дарамтыг тэсээгүй галзуурсан нэг нь шоронгоосоо оргон гарч Ла-5 онгоцоо сумлан, шатахуунаар дүүргэх бөгөөд үлдэж буй дэслэгч, түрүүч хоёрт оргох боломжийг олгоод амь үрэгдэнэ. Шатахуун хулгайгаар дүүргэснийг гадарласан Герман хурандаа хамгийн түрүүнд дэслэгч Тесленког нисэхийг тушаана. Гэвч хашир дэслэгч 7 ч удаагийн "шалгалтыг" даваад залуу түрүүчид зугтах үүргийг өгнө. Түрүүч ч өөрийг үүргийг ойлгож, харийн тэнгэрт бүх үрэгдэгсдийнхээ "хариуг" сайтар барьж өгөөд эх орон Орос нутаг руугаа зугтан гарч чаддаг.

Гэвч Герман хурандаагийн хэлсэн үг үнэн болохыг түрүүч өөрийн биеэр амсана. Өөрөөр хэлбэл Герман Орос хоёулаа л адилхан лагерь бөгөөд улаан таван хошуу, хар загалмай хоёр л ялгаатай ба Улаан армийн комиссарын хэлснээр "Улаан Оросын дайчин дайсандаа амьдаар олзлогдсон л бол дайсан этгээд" учраас түрүүч дахиад л хорих лагерьт хоригдол болно.

...Шонхоруудын жинхэнэ төгсгөл тэнгэртээ л халих жам юм бизээ.

www.on-air.mn/cinema/ (Эх хэлээр)