Tuesday, February 20, 2007

Apocalypto

Аугаа их соёл иргэншил өөрөө өөрийгөө дотроосоо сөнөөхөөс нааш гаднаас байлдан дагуулах аргагүй. - У. Дурант

"A great civilization is not conquered from without until it has destroyed itself from within." — W. Durant

Кинонд өгүүлэх нэгэн домогоос:
... "Хүн ихэд гуниглан суутал адгуус амьтад цуглаад түүнийг тойрон суужээ. Амьтад түүний гуниглан сууж буйг хармааргүй байна, биднээс хүссэн бүхнээ гуй гэжээ. Гэтэл хүн хурц хараатай болмоор байна гэв. Минийх шиг хараатай болоорой гэж бүргэд хариулжээ. Хүчтэй болмоор байна гэж хүн хэлж гэнэ. Ирвэс түүнд над шиг хүчтэй болоорой гэж хариулж гэнэ. Тэгтэл хүн бас хэлжээ: -Дэлхийн бүх нууцад нэвтэрмээр байна гэжээ. -Би чамд бүгдийг нь үзүүлье гэж могой бас хариулжээ. Ингээд хүн бүх амьтад хүнд туслахаар болжээ. Ингээд хүн бүх өглөгийг авсны дараа яваад өгчээ. Шар шувуу бусад амьтадад хэлжээ: -Одоо хүн бүхнийг чадагч болсон, надад гэнэт аймшигтай санагдлаа гэж. Тэгтэл буга: -Хүнд одоо хэрэгтэй бүхэн нь байна шүү дээ. Хүн дахиж гуниглахгүй байлгүй гэж хариулав. Харин Шар шувуу: -Үгүйээ, би хүний дотор хүн байхыг харсан. Хэзээ ч тайлагдашгүй мэт гүнзгий нүхийг харсан, Тийм л учраас хүн тийм ихийг хүсч гуниглаж байгаа юм гэжээ. Хүн улам ихийг авсаар л байх болно. Дэлхий тэрэнд эцэстэ нь: -Би үгүй болохнээ, одоо чамд өгөх зүйл алга. гэтэл тэр авсаар л байх болно гэжээ"...

Кинонд эртний Маяачууд болох Америк тивийн уугуул индиануудын амьдрал гардаг. Ойд хагас зэрлэг маягтайгаар ан гөрөө хийн, айвуу тайвуухан амьдарч буй нэгэн отог руу илүү хотшиж, хөгжил өндөртэй бүлэгийн цэргүүд довтлон төрөлхи отгийг нь цусан далайд будаж орхиод, тэднийг олзлон авч газар тэнгэрийн бурхадын уур хилэнг тайлах ёслолын амьд тахил, золиос болгохоор авч одно.

Ерөөс хүний дотор байх тэрхүү аль ч араатнаас хол илүү ховдог, цэвдэг сэдэл бүхий хэнийг ч, юуг ч үл өршөөх, үл ханах машид харгис хорон санаа, шунаг сэтгэл нь эцсийн эцэст өөрөө өөрийг нь мөхөөхөд хүргэнэ. Бид ч бас тэрхүү мөхөл рүүгээ аажим, аажим одож буй гэсэн санааг энэ киног үзэж суухад ихээр төрч байсныг хэлэх юун.

Киноны хийцийн хувьд өөлөх зүйлгүй бөгөөд дуу оруулалт, байгал орчны чимээ, зураг авалт болон камерийн план, хувцаслалт, хот тосгон объектууд зэрэг нь үйл явдалын хурц тод хэсгийг илүү үнэмшилтэйгээр, зарим үед бүүр хирд хийлгэж цочроом аймшигтай бодит кадруудтай байсан. (Жоохон хүүхэд, зүрх муутай хүмүүс бол бараг шөнө хар дарж зүүдлэх байх шүү) Гэхдээ сүүлийн үеийн барагийн юманд ажирахаа байсан хүмүүсийг ийм л хатгалт, мэдрэлт өгч байж хэлэх гэсэн санаагаа жинтэй мэдрүүлэх гэсэн байж ч магадгүй л юм.

Олзлогдосдыг аван явж байхад замд бас тэдний адил тавилан учирсан нэгэн тосгоноор өнгөрөх бөгөөд үхдэл болсон цогцоснуудын дэргэд нэгэн ужиг өвчтэй аймшигт шаналсан царайтай жаахан охин таарна. Үхэл ханхлуулсан өвчтэй охиноос бүгд жийрхэж холдуулцгааха бөгөөд аймшигт охин ирээдүйд юу болохыг зөгнөн ийн хэлдэг:

..."Чи надаас айж байна. Зөвөө айцгаа, Хорон санаатнууд бүгд айцгаа. Та нар яаж үхэхээ мэдмээр байна уу. Зөгнөсөн цаг үе ирнэ. Үд дундын харанхуйгаас болгоомжилцгоо. Ирвэс авчирах хүнээс болгоомжилцгоо. Шавар шорооноос тэрний яаж амилж босохыг хараарай. Тэрний та нарын дагуулж очих тэр хүн тэнгэрийг унтрааж, хорвоог мөхөөх болно, та нарыг устгана, танай ертөнцийг сөнөөнө. Тэр одоо та нарын дунд байгаа. Өдөр нь шөнө болж хувирна, хүн ирвэс та нарыг үхэл руу чинь аваачина."

За ингээд илүүц зүйлс, үйл явдалуудыг энд тоочин таны үнэт цагийг хороосноос, уншигч та өөрийн биеээр уг киног үзэж, охины зөгнөсөн зүйл биелэх эсэхийг харах эрхийг таньд үлдээе.

Links:
www.on-air.mn/cinema/ (Эх хэлээр)
http://en.wikipedia.org/wiki/Apocalypto
Official Movie Site
Internet Movie Database

Sunday, February 11, 2007

Wallace & Gromit

Дээхнэ би хэзээ нэгэн цагт монголын гэсэн хүүхэлдэйн кино, компьютер тоглоом гаргадаг багтай болно гэж бичсэн. Тэгээд ч ер нь багын л хүүхэлдэйн кино, үлгэр эдэрт учиргүй дуртай л даа. (Орос ах нар Буратиногоо дахин шинэ хувилбараар хийдэггүй л юм байхдаа, тээ)

Stop Motion Animation
Хүүхэлдэйн киноны төрөлд stop motion animation буюу гараар хөдөлгөдөг дотроо утсан үе бүхий хүүхэлдэйтэй нэгэн төрөл бий л дээ. Манай ганц хүүхэлдэйн студи болох Боролдой маань ийм төрлийн нилээд хэдэн хүүхэлдэйн киног бидэнд үлдээсэн байгаа: Шаазан зааны үлгэр, Өнчин ботго, Эрх цагаан ишиг эдэр гээд даавуу, баримал шаваран аргаар хийсэн.
(Эрх цагаан ишгийг youtube-д оруулчихсан байна лээ)

Ийм хүүхэлдэйг бүтээхдээ хөдөлгөөний явц тус бүрээр уг хүүхэлдэйнүүдийн гар хөл, ам зэргийг хөдөлгөж тухай бүрт зургыг фото аппаратаар авна. Дараа нь ур зургуудыг эвлүүлэн дээр нь нэмж үүл, ус, гэрэл, визуаль эффект зэргийг оруулж дуу оруулалттай нэгтгэн эцсийн хүүхэлдэйн кино бэлэн болгоно. Гэхдээ энэ нь маш нүсэр хөдөлмөр байгаа юм. 1 секундын үйл явцыг бүтээхийн тулд дор хаяж 15 зураг, дээд тал нь 24 зураг авах жишээтэй. Кино бүтэн 1 цаг гаруй үргэлжилнэ гээд бодвол таньд төсөөлөгдөж буй байх. Хэдийгээр 3D график боловсруулалтаар бүтээсэн хүүхэлдэйн кино нь илүү хялбархан мэт боловч энэ нь ихээхэн хийсвэр орчин юм. Өөрөөр хэлбэл хиймэл бүтээмж. Харин stop motion бол үүний эсрэг зүйл: илүү бодит. Кинонд гол үүрэг гүйцэтгэдэг гэрэл нь л гэхэд байгалын буюу бодит гэрэл. Ийм болохоор 3D хүүхэлдэй ихэд цэвэрхэн харагддаг, stop motion бол илүү амьд мэт сэтгэгдэл над төрдөг.
Энэ төрөл нь компьютерийн үүсч хөгжөөгүй дээхнэ үед хүүхэлдэйг хийх гол арга хэрэгсэл байсан ба өөр томоохон төрөл нь зураган хэлбэр буюу Walt Disney, Mickey Mouse гэхээр ойлгомжтой бизээ.

Wallace & Gromit
Сүүлийн үед энэ төрөлдөө үнэнчээр байж үзэгчдийг байлдан дагуулж байгаа нь Aardman Studios-ын кино бүтээгч болох Nicholas Park нарын алдарт Chicken Run, Wallace & Gromit гэх мэт бүтээлүүд юм.
Wallace нь бяслагт дуртай, элдэв техник шинэ бүтээл зохион бүтээж суудаг ганц бие цагаахан эр бөгөөд түүний гэрийн нохой
Gromit нь сонин уншдаг, басхүү техник элдэв зүйлст авъяастай, тусч цайлган сайн нөхөр нь юм.

Эдгээр цувралуудыг үзэж байхад үнэхээр хөгжилтэй агшинуудыг бидэнд бэлэглэх болно.
Тиймээс ч уг хоёр маань үе, үеийн хүүхэд залуусын үзэх дуртай, шинэ цувралыг нь хүлээх дуртай түүх болох бизээ.





Wallace & Gromit цувралуудаас гэвэл:
-A Grand Day Out (1989), won BAFTA Best Animated Film, nominated for Academy Award for Best Short Film, Animated
-The Wrong Trousers (1993), won BAFTA Best Animated Film, won Academy Award for Best Short Film, Animated
-A Close Shave (1995), won BAFTA Best Animation Film, won Academy Award for Best Short Film, Animated
-Wallace & Gromit: The Curse of the Were-Rabbit (2005)

Эх хэл дээр эдгээр хүүхэлдэйг үзэхээр бол http://www.on-air.mn/cinema/

Links : Reuter News

Тун удахгүй бидэнд өөрсдийн гэсэн хүүхэлдэйн бүтээл, түүх гарч иртэл эдгээрийг үзэцгээж байя даа ;)

Thursday, February 08, 2007

Paths of Glory

Stanley Kubrick-iin "Paths of Glory" bol magadguy Delhiin I Dainiig hamgiin mundagaar gargasan kino baih. Shrapnel, trench, machine gun, tegeed heden zuun hunii amiig zoliosloj baij hedhen metr uragshlah tulaanuud... Nuguu talaasaa dainii jinhene nature-iig gaihamshigtaygaar gargaj ugnu. Hediigeer huvi hunii ami nas gedeg asar unetey met bolovch niit humuusiihtey haritsuulahaar hansh ni navs unah jisheetey. Yag l unuu Stalin-ii heldeg shig "The death of one man is a tragedy, the death of millions is a statistic."
Minii huvid kinonii hamgiin suuliin heseg yostoy bishirmeer. Odoogoor minii uzsen kinonuud dotroos ingej huchtey nuluulsun closure neg ch baihguy. Kubrick-iin suu bilgiig bishirmui.


P.S: Hamgiin suuld duulj bui terhuu duu bol German ardiin "Unench Hussar" (The Faithful Hussar) hemeeh duu. Bolomj garval Louis Armstrong-iin togloson huvilabariig ni sonsch uzeerey. Uuriin erhguy dagaad aylah vii.

Friday, February 02, 2007

蜘蛛巣城/Throne of blood


Kurosawagiin buteesen "Macbeth" iig Baabar yostoi nudend haragdtal, alyu gemeer bicheed ogch. Baabaryin interpretation hurtel tsaanaa l neg angi yum.
Ehend durdsan kinonii huvid, Maxim Gorkyin zohioloor hiisen "Donzoko", mon Shakespeariin "King Lear"-g delgetsend huvirgasan "Ran" ih zugeer. Bas Shakespeariin "Hamlet"-aas sanaa avsan "Warui yatsu hodo yoku nemureru" gedeg kino baigaa. Yur ni l uzehed gemgui.
Kino uzeed het taalagdval kinon dotorhi characteriig duuraih geed baidag muu dutagdaltai hun, bi. (Trainspotting uzeed scottish accent duuraih gej oroldood suuldee angliar buten oguulber helj ch chadahaa bolison.) "Donzoko"-iin hamgiin suuliin kadriin, heden noorhoinuud arhi uuj bujigledeg hesgiig neg heseg ih duuraisan:)
Dostoevskiin zohioloor hiisen "Hakuchi" het urt, hert udaan uchir uzeh tevcheer hurehgui baij magad. Harin humuus l toodoggui bolohoos "Dodesukaden" ih sain kino.