Алдарт Михалковын гэр бvлийнхийг мэдэхгvй хvн лав ховор биз. Хэдэн vеэрээ Оросын улс тєрєєс авхуулаад урлаг соёл хvртэл маш гvн гvнзгий нєлєє vзvvлсэн хvмvvс. Єдгєє хvртэл амьд сэрvvн буй эцэг Сергей Михалков нь ЗХУ болон ОХУ-ын тєрийн дууллуудын шvлгийг бичсэн, бага хvv Андрей Михалков нь Холливуудад Куросавагийн зохиолоор кино найруулж, харин том хvv Никита Михалков нь 2 киногоороо Оскарт єрсєлдєєд нэгэнд нь хvртэж чадсан бол нєгєєд нь авангаа алдсан юм. Тэгвэл энэ удаад Никита Михалковын тэрхvv 1992 оны Оскарт маш хvчтэй єрсєлдєєд Францын “Indochina”-д ялагдсан “Уурга” хэмээх киноны талаар бичихээр шийдэв.
“Уурга” буюу баруунд “Close to Eden” нэрээрээ олны танил болсон энэ кино нэг талаараа Монголчуудыг дэлхий нийтэд сурталчлахад томоохон хувь нэмрийг оруулсан боловч нєгєє талдаа бидний тухай арай л дэгсдvvлчихсэн мэт. Ямар сайндаа манай Антропологийн багш нэгэн удаа надаас “танай Монголчууд єнєє Уурганыхаа доор нєгєє юу яадаг хэвээрээ юу?” гэж асуусан тvvхтэй. Ер нь ганц би ч биш, надаас єєр олон хvмvvс иймэрхvv асуултын бай байсан тухай нэг биш удаа сонсож явав. Гэхдээ тэдний дотроос магадгvй хамгийн марзан нь зохиолч, сэтгvvлч Б. Цэнддоогийн дурсамж байх. Мань эрийг Египет-д хуралд оролцож байхад нь нэгэн Азери (Азербайжан) мэргэжил нэгт нєхєр нь байн байн “танайхан нєгєє уурганыхаа доор юу яадаг .. надад хэлчих л дээ” гээд амар заяаг нь vзvvлэхгvй байж. Цэнддоо яахав, угийн шооч марзан юм болхоороо сvvлдээ “vгvй” гэсээр байгаад тэсвэр нь алдагдаад “За яахав, би чамд л гэж хэлж байгаа юм шvv. Єєр хvнд хэлэв ээ. Бид нар одоо уурганы доор хийхээ болиод удаж байгаа. Харин оронд нь хээр газар очоод параболан антенн зоогоод дээр нь Азербайжаны тугийг єлгєєд нєгєє юу яадаг болсон” гэж амыг нь тагласан юм гэнэ лээ. Магадгvй уншигч танаас хэн нэгэн нєхєр иймэрхvv асуулт асуувал ингээд хєєрхєн хариулчихаж болох нь.
Харин одоо кино руугаа эргэж ороход, би єєрєє review бичье гэхээр над мэтэд нь хэт хvнд юм шиг санагдаад байна. Тэгэхээр энэ удаад сэтгvvлч Ч. Эрдэнэ-ий “Их Гурвалжин” ном дээр энэхvv киноны талаар бичсэн байсныг нь тавьлаа. Мань эр онолын физик энэ тэр гээд жаахан залдаг ч гэсэн тvvний сэтгэмжvvдийг нь уншихад гэмгvй. Бичих арга барил нь их євєрмєц санагддаг.
Дашрамд дурдахад киноны гол дvрийн залуу (Гомбо билvv?) єнгєрсєн зун Франц эхнэртэйгээ хамт аялал хийж яваа гээд Сvх Жанжины талбай дээр манаргаж явахыг нь харсан юм байна.
Сэтгэгдэл
УБТВ-ээр vзvvлсэн Н. Михалковын “Уурга” кино Оросын соёлын “Духовность” гэдэг чанар бас ч гээгдэж арилаагvйг гэрчиллээ. Ногоон тал, дов толгод, гол ус. Монгол айл. Залуу гэр бvл, хєгшин эх, баянхуурддаг охин, бага шиг банди, хєлсний ажилчин орос жолооч, хятад хєлийн газар. Монгол хаа байгаа нь vл мэдэгдэнэ. Хот оров. Авгайн захисныг эс авав. Дугуй, зурагт авав. Оростойгоо ялиггvй будилав. Мориороо гайхуулав. Харах сєгєєтэй нь эс олдов. Гэрийн зvг шогшив. Vдлэв. Нєєш идэв. Ярвайв. Юуг эс мэдэхэв. Зvvрмэглэв, зvvдлэв. Эртний догшин баатрууд давхиад ирэв, асуув, монгол гэв, зэвсгээ яав гэв, хариу байдаггvй, загнуулав, зодуулав, дугуй, зурагт байтугай оросын машин дашийншог. Сэрэв, гайхав, гэртээ ирэв. Зурагтаа залгав, салхи vлээв, сэнс эргэв, суваг солив: хятад орилно, дахиад солив: Буш, Горбачев, солив, солив, хятад, хятад, Си-Эн-Эн, Си-Эн-Эн. Монгол хаа байгаа нь vл мэдэгдэнэ. Газар дээр ганцаар мэт. Гарав, уургаа босгов, vе єнгєрєв, хар утаа баагив, шатахуун тvгээгvvр сvндэрлэв. Америкт ах нь байдаг согтуу Монголоос єєр Монгол сураггvй л.
Vзэгч бодов, байлдаангvй гэж голов, євєр этгээдийг баалав гэж баярлав, унтав, зvvдлэв, баатрууд гараад ирэв, хэн бэ чи гэв, монгол гэв, зэвсэггvй байж монгол гэдэг яасан мал вэ гэв, загнав, зодов, жаданд єлгєхєє шахав, орилов, сэрэв, унтууцав, уурлав, vхсэнийхээ зэвсэгийг нэхээд байна гэв, ёстой зэрлэгvvд гэв, цай уув, амсхийв, бодов, халаасны хутганаас ондоо зэвсэг юу байна гэв, бидэнд юу байна гэв, тэгээд сэлэм агсах юм уу гэв, дотор хvн шивнэв, сэтгэлд харвав, тйим байна, зэвсэг хэрэгтэй байна гэв, ямар зэвсэг, бодов, бодов, монголоо алдав гэж бодов, монголоо олно гэж сэтгэв, монголоос ондоо зэвсэг хаа байх билээ гэв.
“Уурга” кино ийнхvv тєгсєв. Олон vг алга байв. Алиа салбадай vгvй байв. Харин их урлаг байв. Бvр байсан шиг байв. Маш чухал сэдэвтэй, маш сайн бvтээл. Тиймээс кино зохиолд vргэлжлэл бий юмсанж хэмээн сэтгэгдэв.
Миний vзсэнээр бол, монголчууд ийм байна, гэхдээ тэд ийм байхгvй, байх учиргvй, учир нь тэдний тvvх єєр байсан гэж энэ кино бас л зєгнєн vгvvлэх мэт. [...]
“Уурга” буюу баруунд “Close to Eden” нэрээрээ олны танил болсон энэ кино нэг талаараа Монголчуудыг дэлхий нийтэд сурталчлахад томоохон хувь нэмрийг оруулсан боловч нєгєє талдаа бидний тухай арай л дэгсдvvлчихсэн мэт. Ямар сайндаа манай Антропологийн багш нэгэн удаа надаас “танай Монголчууд єнєє Уурганыхаа доор нєгєє юу яадаг хэвээрээ юу?” гэж асуусан тvvхтэй. Ер нь ганц би ч биш, надаас єєр олон хvмvvс иймэрхvv асуултын бай байсан тухай нэг биш удаа сонсож явав. Гэхдээ тэдний дотроос магадгvй хамгийн марзан нь зохиолч, сэтгvvлч Б. Цэнддоогийн дурсамж байх. Мань эрийг Египет-д хуралд оролцож байхад нь нэгэн Азери (Азербайжан) мэргэжил нэгт нєхєр нь байн байн “танайхан нєгєє уурганыхаа доор юу яадаг .. надад хэлчих л дээ” гээд амар заяаг нь vзvvлэхгvй байж. Цэнддоо яахав, угийн шооч марзан юм болхоороо сvvлдээ “vгvй” гэсээр байгаад тэсвэр нь алдагдаад “За яахав, би чамд л гэж хэлж байгаа юм шvv. Єєр хvнд хэлэв ээ. Бид нар одоо уурганы доор хийхээ болиод удаж байгаа. Харин оронд нь хээр газар очоод параболан антенн зоогоод дээр нь Азербайжаны тугийг єлгєєд нєгєє юу яадаг болсон” гэж амыг нь тагласан юм гэнэ лээ. Магадгvй уншигч танаас хэн нэгэн нєхєр иймэрхvv асуулт асуувал ингээд хєєрхєн хариулчихаж болох нь.
Харин одоо кино руугаа эргэж ороход, би єєрєє review бичье гэхээр над мэтэд нь хэт хvнд юм шиг санагдаад байна. Тэгэхээр энэ удаад сэтгvvлч Ч. Эрдэнэ-ий “Их Гурвалжин” ном дээр энэхvv киноны талаар бичсэн байсныг нь тавьлаа. Мань эр онолын физик энэ тэр гээд жаахан залдаг ч гэсэн тvvний сэтгэмжvvдийг нь уншихад гэмгvй. Бичих арга барил нь их євєрмєц санагддаг.
Дашрамд дурдахад киноны гол дvрийн залуу (Гомбо билvv?) єнгєрсєн зун Франц эхнэртэйгээ хамт аялал хийж яваа гээд Сvх Жанжины талбай дээр манаргаж явахыг нь харсан юм байна.
СэтгэгдэлУБТВ-ээр vзvvлсэн Н. Михалковын “Уурга” кино Оросын соёлын “Духовность” гэдэг чанар бас ч гээгдэж арилаагvйг гэрчиллээ. Ногоон тал, дов толгод, гол ус. Монгол айл. Залуу гэр бvл, хєгшин эх, баянхуурддаг охин, бага шиг банди, хєлсний ажилчин орос жолооч, хятад хєлийн газар. Монгол хаа байгаа нь vл мэдэгдэнэ. Хот оров. Авгайн захисныг эс авав. Дугуй, зурагт авав. Оростойгоо ялиггvй будилав. Мориороо гайхуулав. Харах сєгєєтэй нь эс олдов. Гэрийн зvг шогшив. Vдлэв. Нєєш идэв. Ярвайв. Юуг эс мэдэхэв. Зvvрмэглэв, зvvдлэв. Эртний догшин баатрууд давхиад ирэв, асуув, монгол гэв, зэвсгээ яав гэв, хариу байдаггvй, загнуулав, зодуулав, дугуй, зурагт байтугай оросын машин дашийншог. Сэрэв, гайхав, гэртээ ирэв. Зурагтаа залгав, салхи vлээв, сэнс эргэв, суваг солив: хятад орилно, дахиад солив: Буш, Горбачев, солив, солив, хятад, хятад, Си-Эн-Эн, Си-Эн-Эн. Монгол хаа байгаа нь vл мэдэгдэнэ. Газар дээр ганцаар мэт. Гарав, уургаа босгов, vе єнгєрєв, хар утаа баагив, шатахуун тvгээгvvр сvндэрлэв. Америкт ах нь байдаг согтуу Монголоос єєр Монгол сураггvй л.
Vзэгч бодов, байлдаангvй гэж голов, євєр этгээдийг баалав гэж баярлав, унтав, зvvдлэв, баатрууд гараад ирэв, хэн бэ чи гэв, монгол гэв, зэвсэггvй байж монгол гэдэг яасан мал вэ гэв, загнав, зодов, жаданд єлгєхєє шахав, орилов, сэрэв, унтууцав, уурлав, vхсэнийхээ зэвсэгийг нэхээд байна гэв, ёстой зэрлэгvvд гэв, цай уув, амсхийв, бодов, халаасны хутганаас ондоо зэвсэг юу байна гэв, бидэнд юу байна гэв, тэгээд сэлэм агсах юм уу гэв, дотор хvн шивнэв, сэтгэлд харвав, тйим байна, зэвсэг хэрэгтэй байна гэв, ямар зэвсэг, бодов, бодов, монголоо алдав гэж бодов, монголоо олно гэж сэтгэв, монголоос ондоо зэвсэг хаа байх билээ гэв.
“Уурга” кино ийнхvv тєгсєв. Олон vг алга байв. Алиа салбадай vгvй байв. Харин их урлаг байв. Бvр байсан шиг байв. Маш чухал сэдэвтэй, маш сайн бvтээл. Тиймээс кино зохиолд vргэлжлэл бий юмсанж хэмээн сэтгэгдэв.
Миний vзсэнээр бол, монголчууд ийм байна, гэхдээ тэд ийм байхгvй, байх учиргvй, учир нь тэдний тvvх єєр байсан гэж энэ кино бас л зєгнєн vгvvлэх мэт. [...]
